Συζυγικό DNA: Περνάτε το τεστ του γάμου σας;

Ένας επιστήμονας, λοιπόν, ισχυρίζεται πως μπορεί σε 15΄ να διαγνώσει αν «βουτήξαμε» στα βαθιά μιας ρομαντικής ιστορίας ή πορευόμαστε προς τα δικαστήρια διαζυγίων.
 Είναι Κυριακή απόγευμα στη Θεσσαλονίκη και ο Γιώργος και η Μύριαμ, παντρεμένοι εδώ και τέσσερα χρόνια, συζητούν για το αν θα αγοράσουν τον λευκό τριθέσιο καναπέ. Η Μύριαμ πιστεύει ότι είναι μοναδικό κομμάτι, ενώ ο Γιώργος αναλογίζεται ότι, με δύο παιδιά και έναν σκύλο, δεν θα παραμείνει λευκός για πολύ. Η συζήτηση λήγει σε μερικά λεπτά, όμως, στο «εκπαιδευμένο» μάτι, αποκαλύπτονται τα πάντα γύρω από τη σχέση τους: από το τι πραγματικά σκέφτεται ο ένας για τον άλλο, έως το αν θα παραμείνουν μαζί τα επόμενα είκοσι χρόνια.

Κάθε σχέση έχει μια μοναδική «σφραγίδα»: ο τρόπος με τον οποίον μιλάει ο ένας στον άλλον, πώς διαφωνούν ή πώς συνεννοούνται, δίνει ένα χαρακτηριστικό στίγμα που ονομάζεται από τους ειδικούς «συζυγικό DNA» (marital DNA). O Philip Hodson, ψυχο-σεξολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «How perfect is your partner» (εκδ. «Carroll & Brown»), μας εξηγεί: «Όλοι μας έχουμε στο μυαλό μας φανταστικές συμπεριφορές συντρόφων, που διαμορφώνονται από τις παιδικές μας εμπειρίες και την προσωπικότητά μας» αναφέρει. «Αν είστε ο τύπος του ανθρώπου που πρέπει οπωσδήποτε να κερδίζει σε μια διαφωνία, το πώς θα εξελιχτεί η σχέση σας εξαρτάται από το αν ο άντρας που θα έχετε δίπλα σας είναι άβουλος ή προκλητικός».

Ακούγεται σωστό. Σύμφωνα με τον Dr John Gottman, καθηγητή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Washington, χρειάζονται μόνο 15 λεπτά, για να καταλάβεις την αλήθεια κάθε σχέσης. O ίδιος καινοτόμησε με μια τεχνική, με το όνομα «thin slicing», με την οποία κάνει καταπληκτικές προβλέψεις, σχετικά με την επιτυχία ή την αποτυχία μιας σχέσης.

«Ακριβώς όπως μια λεπτή φέτα αγγουριού σού αποκαλύπτει ό,τι πρέπει να γνωρίζεις για το αγγούρι, έτσι και μια πολύ μικρή λεπτομέρεια μιας σχέσης μπορεί να σου πει τα πάντα για έναν γάμο» υποστηρίζει. «Εφαρμόζουμε συνέχεια τη συγκεκριμένη τεχνική που αποκαλούμε διαίσθηση. Είναι μια αυτόματη, γρήγορη και ασυναίσθητη ανάλυση. Η διαφορά είναι ότι, εγώ, την εξετάζω επιστημονικά». Από το 1980 και μετά, ο Dr Gottman είχε «μαθητές» περίπου 300 ζευγάρια. Κάθε συνεδρία γίνεται κάπως έτσι: οι συζητήσεις του ζευγαριού για ένα θέμα που τους ενοχλεί, για παράδειγμα το πότε θα απόκτήσουν παιδί ή ποιος κάνει την περισσότερη φασίνα στο σπίτι, βιντεοσκοπούνται. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, παίζονται οι κασέτες και αναλύεται η συμπεριφορά κάθε συντρόφου, την ώρα που μιλούσε. Κάθε συναίσθημα βαθμολογείται. Κάθε φορά που νιώθετε χαρά ή στοργή προστίθενται τέσσερις πόντοι, όταν θυμώνετε αφαιρείται ένας πόντος και όταν αισθάνεστε περιφρόνηση προς τον σύντροφό σας, αφαιρούνται τέσσερις πόντοι.

Κατόπιν, ο Dr Gottman τοποθετεί το σκορ σε μια σειρά από πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους, που δείχνουν αν το ζευγάρι είναι θετικό ή αρνητικό μέσα στη σχέση, και μπορεί να προβλέψει αν θα παραμείνει παντρεμένο τα επόμενα 15 χρόνια. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, όμως στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι προβλέψεις του είναι κατά 90% ακριβείς.

Προβλήματα στο μέλλον;

Ποια συναισθήματα υποδηλώνουν ότι είστε ένα πραγματικά δεμένο ζευγάρι και ποια ότι δεν θα σας πείραζε να σχεδιάσετε την ασημένια επέτειό σας χωριστά; Απρόσμενα, ο Dr Gottman δεν πιστεύει ότι ο θυμός είναι απαραίτητα καταστρεπτικός σε μια σχέση. «Σε έναν καλό γάμο, ο θυμός δίνει έμφαση σε κάτι και είναι φυσιολογικός, στον βαθμό που δεν μετατρέπεται σε επίθεση κατά πρόσωπο. Αν ο θυμός δεν εκφράζεται, θα πολλαπλασιαστεί και θα γίνει πιο επιζήμιος στο μέλλον».

Τα πιο επικίνδυνα συναισθήματα είναι τέσσερα και τα ονομάζει «four horsemen»: παράπονα, αμυντική στάση, περιφρόνηση και πείσμα. O Philip Hodson συμφωνεί. «Το θέμα δεν είναι αν “δουλεύεις” ή όχι τη σχέση σου, αλλά το πόσο πεισματάρης είσαι. Αν αρνείσαι να συζητήσεις κάθε συναισθηματικό ζήτημα, τότε φυτεύεις στη σχέση σου τον σπόρο για μια σειρά μακροχρόνιων προβλημάτων» υποστηρίζει.

Από την άλλη, η περιφρόνηση είναι μακράν το πιο σημαντικό και το πιο επικίνδυνο συναίσθημα. «Είτε πρόκειται για προσβολή είτε για κάποια μη φραστική πράξη, όπως μια κίνηση των ματιών ή ένας μορφασμός, είναι μια δήλωση που γίνεται αφ’ υψηλού. Προσπαθείτε να βάλετε τον σύντροφό σας σε κατώτερη θέση από εσάς» επισημαίνει ο Dr Gottman. Επίσης, από το πόσο συχνά εκδηλώνεται περιφρόνηση μέσα σε έναν γάμο μπορεί να προβλέψει κανείς πόσες φορές θα κρυολογήσει ένας σύζυγος: η περιφρόνηση που μπορεί να σου εκφράζει ο σύντροφός σου είναι τόσο στρεσογόνο συναίσθημα, που μπορεί να έχει επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σου σύστημα.

Η Ελένη, 36 ετών, ταξιδιωτική πράκτορας, υποστηρίζει ότι γνώριζε ότι ο πρώτος της γάμος έληξε, όταν η περιφρόνηση μπήκε ανάμεσα σε εκείνη και τον πρώην σύζυγό της. «Κάναμε την ίδια δουλειά και εκτιμούσα τις απόψεις του. Όμως, όταν πήρα προαγωγή δύο φορές μέσα σε έναν χρόνο, άρχισε να πίνει στο σπίτι και να παχαίνει. Τον φώναξα άσπλαχνο, και εκείνος με αποκάλεσε σκύλα, κι έτσι έπαψα να τον σέβομαι· ήξερα ότι ήταν το τέλος της σχέσης μας».

Ερωτικά vibes

Θετικά σημάδια σε μια σχέση είναι η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον σύντροφο, τον κόσμο του και για το τι λέει. Ένας ευτυχισμένος γάμος βασίζεται στη φιλία, όπου η αγάπη μετατρέπεται σε επέκταση αυτής της φιλίας» θεωρεί ο Dr Gottman. «Ένας καλός τρόπος να αναπτύξεις τη σχέση σου είναι να κρατάς λεπτομέρειες για τον “ερωτικό χάρτη” σας. Αυτός είναι ο όρος μου για το φαντασιακό κομμάτι του εγκεφάλου μας, όπου τοποθετούμε όλες τις σχετικές με τη ζωή του συντρόφου μας λεπτομέρειες: όνειρα, φιλοδοξίες, φόβους και προσδοκίες. Τα ζευγάρια με “ερωτικούς χάρτες” θυμούνται σημαντικά γεγονότα ο ένας για την ιστορία του άλλου. Καταγράφουν τις πληροφορίες αυτές, που άλλαξαν τον «κόσμο» του συντρόφου τους, κάνοντας update, όποτε είναι απαραίτητο. Oι “ερωτικοί χάρτες” γίνονται, για να γνωρίσετε τον σύντροφό σας, και εκείνος εσάς».

Η Λυδία, 30 ετών, το διαπίστωσε μέσα από ένα ατύχημα. «Κατάλαβα πόσο σημαντική είναι η φιλία μέσα σε μια σχέση, όταν έσπασα τη λεκάνη μου» εξομολογείται. «Για τέσσερις μήνες το σεξ ήταν απαγορευτικό. Ήμουν πραγματικά πολύ νευρική εκείνη την περίοδο, γιατί με τον Μιχάλη είχαμε μια πιο “θερμή” σχέση. Μιλούσαμε, όμως, καθημερινά ώρες, και αυτό μας βοήθησε πολύ. Συνειδητοποίησα ότι θα επιβιώναμε σε μια μελλοντική κρίση ή αν το σεξ δεν ήταν στο μέλλον στο καθημερινό μας μενού».

Πώς θα ανατρέψετε τα αρνητικά της σχέση σας;

Αν το «συζυγικό DNA» είναι προδιαγεγραμμένο και το δικό σας δεν είναι υγιές, μήπως θα έπρεπε να συμπληρώσετε την αίτηση διαζυγίου αμέσως τώρα; Ποιος, όμως, θα ήθελε να ξέρει ότι η σχέση του θα έχει δακρύβρεχτο τέλος; Μην ανησυχείτε! O Dr Gottman πιστεύει ότι μπορείτε να αλλάξετε τη μοίρα της σχέσης σας. «Ακριβώς όπως κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, για να προστατευτείτε ενάντια σε μια ασθένεια, η οποία είναι γενετικά προδιαγεγραμμένη, μπορείτε να καταλάβετε τι μπορεί να συμβεί σε μια σχέση και τι πρέπει να κάνετε, για να επιβιώσει».

Είναι απαραίτητο να επικεντρωθούμε τόσο στο καλό «υλικό», όσο και στις προβληματικές περιοχές της σχέσης μας. Πολύ συχνά, όταν ένα ζευγάρι αντιμετωπίζει προβλήματα και ζητάει απεγνωσμένα βοήθεια, όλοι προσπαθούμε να λύσουμε τη σύγκρουση, προβάλλοντας τα θετικά σημεία της σχέσης. Oι θεραπευτές, βέβαια, είναι εκπαιδευμένοι να ρωτούν ποιο είναι το πρόβλημα, όχι τι είναι καλό στη σχέση».

Φροντίστε να έχετε επαφή με τη ζωή του συντρόφου σας· για παράδειγμα, όταν έχει περάσει μια καταστροφική μέρα στη δουλειά, συμπονέστε τον, αφήστε του χώρο ή κεράστε τον ένα ποτήρι κρασί.

Μπορεί να μην είναι και τόσο ρομαντικό, όμως, η επιστήμη μπορεί να μας διδάξει πολλά για την αγάπη.

TEST

Θα καλύψετε την απόσταση;

Απαντήστε με ναι ή όχι στις παρακάτω ερωτήσεις, από τον Dr Gottman, και δείτε ποιο είναι το σκορ της σχέση σας.

1. Όταν έχω καλά νέα, ο σύντροφός μου είναι ο πρώτος που το μαθαίνει;

2. Συνήθως γνωρίζει ακριβώς τι αισθάνομαι;

3. Σπάνια είμαι οξύθυμη με τον σύντροφό μου;

4. Συμφωνούμε να διαφωνούμε και μετά γελάμε με τις διαφωνίες μας;

5. Μου λέει συχνά πόσο όμορφη είμαι;

6. Έχω την απόλυτη προσοχή του, όταν την έχω ανάγκη;

7. Ξέρει ακριβώς πότε πρέπει να σταματήσει να με πειράζει;

8. Αγγίζουμε ο ένας τον άλλον κάθε μέρα;

9. Στα πάρτι, με κάνει να γελάω και δεν μαζεύεται στη γωνιά του;

10. Υπάρχει πάθος σε αυτήν τη σχέση;

11. Συχνά λέω στους φίλους μου πόσο περήφανη είμαι γι’ αυτόν;

12. Γνωρίζω μερικά ονόματα ανθρώπων που εξαγρίωσαν τελευταία τον σύντροφό μου;

13. Γνωρίζω καλά τη φιλοσοφία του συντρόφου μου για τη ζωή;

14. Συντονιζόμαστε καλά στις βασικές αξίες και στους στόχους μας;

13 - 14 Ναι

Τα νέα είναι πολύ καλά για τη σχέση σας. Έχετε την ικανότητα να εκφράζεται τι θέλετε ο ένας από τον άλλον. Επίσης, το πιο ουσιαστικό είναι ότι μπορεί να διαφωνείτε, χωρίς να μετατρέπετε τη διαμάχη σας σε προσωπική επίθεση. Παρ’ όλα αυτά μην εφησυχάζετε. Συνεχίστε να ελέγχετε τον «ερωτικό χάρτη» σας - χρειάζεται συνεχόμενο updating, εφόσον η ζωή σας αλλάζει και η σχέση σας εξελίσσεται.

6 - 12 Ναι

Η σχέση σας βρίσκεται σε καίρια φάση. Υπάρχει μεγάλη δύναμη στην οποία μπορείτε να βασιστείτε, όπως επίσης και μια αδυναμία που πρέπει να προσέξετε. Αντί να σταθείτε στις ερωτήσεις που απαντήσετε με όχι, εξετάστε αυτές που απαντήσατε θετικά και δουλέψτε περισσότερο πάνω σε αυτό. Τα κακά σημεία της σχέσης σας θα βελτιωθούν, αν δυναμώσετε τα καλώς κείμενα της σχέσης σας. Αν νιώθετε ότι ο σύντροφός σας είναι απόμακρος, συγκεντρωθείτε στις ανάγκες του, αντί να τον πιέζετε να ανταποκριθεί στις δικές σας.

Λιγότερα από 5 Ναι

Πιθανόν να εκφράζετε τόσο θυμό στον σύντροφό σας, που να τον απομακρύνετε. Αυτό συμβαίνει, είτε γιατί αισθάνεστε απογοήτευση είτε γιατί αυτός είναι ο χαρακτήρας σας. Όπως και αν έχει, η σχέση σας βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Όμως, η αντίδρασή σας σε αυτό το αποτέλεσμα δείχνει πολλά. Αν λάβετε υπόψη σας τα γεγονότα, πιθανόν δίνετε ακόμη αρκετή αξία σε αυτήν την σχέση, ώστε να προσπαθήσετε περισσότερο. 

* O Dr John Gottman είναι ο συγγραφέαςτουβιβλίου «The Seven Principles For Making Marriage Work» (εκδ. «Orion»), gottman.com.

 O Philip Hodson είναι μέλος του Βρετανικού Συλλόγου Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας, philliphodson. com.